Tips voor thuis
Wat heeft je kind nodig?
Je hebt net ontdekt dat je kind hoogsensitief is, maar wat nu? Onthoud eerst en vooral dat je kind uniek is. Hoogsensitiviteit is een belangrijk onderdeel van zijn persoonlijkheid, maar een kind is ook zoveel meer. 'Wat heeft je kind nodig?' is de hamvraag! Hieronder vind je informatie en tips om aan de behoeften van je kind te voldoen.
Veilige thuissituatie
Allereerst heeft een HSK nood aan een veilige thuissituatie. Dat lijkt misschien vanzelfsprekend maar we hebben het dan niet zozeer over fysieke veiligheid. Eerder over een basisveiligheidsgevoel in de zin van geborgenheid, begrepen worden, ruimte krijgen voor de eigen gevoelens en eigen mening, gehoord worden…
Want hoewel natuurlijk iedereen een veilige thuis nodig heeft, is dat voor een HSK nóg belangrijker, omdat hun zelfvertrouwen en veerkrachtige ontwikkeling hiervan afhangen.
Een aantal vragen die je je moet stellen zijn de volgende. Kan je kind bij jullie als ouders terecht met zijn verdriet, angsten, boosheid en onzekerheden? Of wimpel je de dingen regelmatig af met opmerkingen als ‘Daar ga je toch niet voor wenen?’ of ‘Dat trek je je toch niet aan zeker?’. Maak je voldoende tijd en ruimte om een gewone, geïnteresseerde babbel met je kind te houden, zonder dat je eigenlijk al met je hoofd in de keuken staat, of bij het volgende project op je werk? Vraag je wel eens met open blik en met je volledige aandacht, naar hoe zijn of haar dag geweest is?
Een tekort aan tijd en aandacht voor je kind kan immers al zorgen voor een verminderd basisveiligheidsgevoel.
Wist je dat...
“Wist je dat een hoogsensitief kind dat opgroeit met voldoende sociale steun, rust en begrip voor zijn manier van 'zijn', sneller zal uitgroeien tot een evenwichtige, veerkrachtige volwassene?”
Wistjedatje ontwikkeld door HSP Vlaanderen, voor de Te Gek!?-campagne ‘Hoogsensitiviteit (h)erkend?’ (2018-2019)
Emoties uiten
Sommige kinderen uiten hun emoties erg hevig. Dat is een goed signaal, ook al is het soms moeilijk hanteerbaar voor jou als ouder. Het feit dat je kind dat bij jou doet, is alvast een teken dat hij zich veilig genoeg bij jou voelt, om zijn gevoelens te uiten.
Geef het kind dan ook de kans om dat te doen. Is het verdrietig, laat het dan verdrietig zijn. Is het kwaad, geef het kind dan de kans om die boosheid op een veilige en respectvolle manier te ventileren (bijvoorbeeld door even buiten tegen een bal te gaan schoppen of eens wild te dansen en springen). Er moeten natuurlijk wel grenzen en duidelijkheid zijn over de manier waarop je kind zijn gevoelens mag ventileren. Mensen slaan of tegen hen schreeuwen, is bijvoorbeeld geen goede manier, maar eens meppen op een boksbal of goed roepen in een hoofdkussen wel. Leren ventileren is ook een proces dat je samen met je kind vorm kan geven. Stel zelf het goede voorbeeld door ook jouw emoties eerst te ventileren alvorens je af te reageren op mensen. En ga samen op zoek op welke manieren je kind zich kan afreageren zonder zichzelf of anderen schade te berokkenen.
Wanneer de meest intense emoties wat zijn gaan liggen, kan je er vervolgens rustig over praten met je kind. Wat voelt het precies? Wat is de oorzaak van die heftige emoties? Wat kan eraan gedaan worden? Hoe kan het die emoties verwoorden zodat mensen begrip en respect kunnen opbrengen voor de heftige reacties? Maak je kind duidelijk dat emoties er mogen zijn, maar dat je ze niet mag laten overheersen, maar ook niet mag opkroppen. Door eerst te ventileren en dan rustig te praten of na te denken, leert het op een gezonde manier met emoties omgaan.
Het niet kunnen en/of mogen uiten van emoties kan leiden tot een negatief zelfbeeld en minder zelfvertrouwen. Het kan op langere termijn schade berokkenen aan de emotionele en zelfs fysieke gezondheid van je kind. Opgekropte emoties kunnen zich in stilte omvormen tot een echte bom aan negativiteit en vaak ook tot ongewenst gedrag. Hoogsensitieve kinderen beleven hun emoties op een intenser en dieper niveau en hebben het dan ook echt nodig om emoties, zowel de positieve als de negatieve, te mogen uiten in een veilige omgeving.
Meer tips voor thuis vind je achteraan in het boek Mijn kind is hoogsensitief door Ilse Van den Daele en Linda T’Kindt.
School en leren
Aangezien hoogsensitieve kinderen 'anders' zijn dan de meeste andere kinderen, dient er ook in de schoolcontext rekening gehouden te worden met hun specifieke behoeften. Ze hebben immers niet alleen andere behoeften, maar ook
- een andere manier van denken,
- een andere manier van leren,
- een ander informatieverwerkingssysteem en
- een andere logica.
Dat kan invloed hebben op de communicatie met anderen en bijgevolg, door het zich 'niet begrepen voelen', op het zelfbeeld.
Communicatie met de leerkracht
Een belangrijk onderdeel van rekening houden met de hoogsensitiviteit van een kind in de context van school en leren is de communicatie met de leerkracht: deel je als ouder mee dat je kind hoogsensitief is en hoe doe je dat? Welke informatie geef je door en welke niet? Meer info over communicatie met de leerkracht van je kind vind je hier.
Beelddenkers
Een van de kenmerken van HSK’s is dat ze veel fantasie en inlevingsvermogen hebben. Ze zijn dan ook vaak beelddenkers. Beelddenkers denken over het algemeen rapper, en leggen snellere en andere associaties dan woorddenkers. Die andere manier van denken heeft natuurlijk ook gevolgen voor de manier van leren.
Hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid
Daarnaast is er ook een link vastgesteld tussen hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid, aangezien de karaktereigenschappen een aantal kenmerken delen, zoals diepgaande prikkelverwerking en een hoog rechtvaardigheidsgevoel. Door andere, vaak snellere associaties komen zowel hoogsensitieven als hoogbegaafden op creatievere oplossingen dan hun niet hoogsensitieve en/of hoogbegaafde medemens. De twee karaktereigenschappen komen soms samen voor of worden verward.
Mogelijke verwarring met ASS en ADHD
Behalve de mogelijke verwarring met hoogbegaafdheid, wordt HSP soms ook verward met ADHD en ASS. Omdat hoogsensitieve kinderen vaak dromers zijn, kunnen ze snel afgeleid zijn/lijken. Daarom denken mensen al gauw aan ADHD, hoewel dat een kenmerk is dat volledig losstaat van hoogsensitiviteit.
Hoogsensitiviteit kan ook verward worden met ASS (Autisme Spectrum Stoornis), doordat een hoogsensitief kind zich vaak terugtrekt in zichzelf en daardoor asociaal kan overkomen. Dat gebeurt vaak vanuit dezelfde overweldiging van de buitenwereld en de grote behoefte aan rust. Er zijn echter nog veel meer kenmerken van een kind met ASS die we niet terugvinden bij een hoogsensitief kind, zoals de moeite met sociale interactie.
Risico op pesten
Ten slotte houdt het ‘anders’ zijn van het hoogsensitieve kind een risico op pesten in, waarmee absoluut rekening moet gehouden worden. Kinderen die anders en/of eerder timide zijn, zich afzonderen, andere interesses hebben… worden sneller het doelwit van pesterijen.
Meer informatie over pesten, daders en slachtoffers, oplossingen, assertiviteit en weerbaarheid vind je hier.
Zoektocht en ontwikkelingsproces
Leren omgaan met de hoogsensitiviteit van je kind én je kind er zelf mee leren omgaan, is vaak een zoektocht en een ontwikkelingsproces voor zowel jullie als ouders als voor je kind. Zie het als een avontuur dat je met z'n allen onderneemt. Het gaat met vallen en opstaan, soms met twee stappen voorwaarts en één achterwaarts. Maar het loont écht de moeite voor het hele gezin, en niet in het minst voor het kind zelf.
Wat kan je daarbij helpen?
- Een open kijk - Het is vaak niet wat het lijkt. Zo kan je kind bijvoorbeeld erg boos worden, omdat iets hem raakt in zijn rechtvaardigheidsgevoel, terwijl jij misschien denkt dat hij gewoon moeilijk doet.
- Oordeel niet te snel - Neem de tijd om te achterhalen waarom je kind iets zegt, iets niet wil doen of een bepaald gedrag stelt. Je kind is bijvoorbeeld niet lui. Soms kan dat echter onterecht zo overkomen, ook op school. En dat kan verschillende oorzaken hebben.
- Tijd - Neem en maak tijd voor je kind. Vele misverstanden en explosieve situaties worden veroorzaakt doordat er vaak geen tijd (meer) is om rustig met je kind om te gaan.
- Geduld - Je kind heeft tijd nodig om zichzelf te leren kennen.
- Inzicht - Informeer je goed over hoogsensitiviteit, zodat je de uitdagingen en moeilijkheden die je kind ervaart kan opvangen en uitleggen.
- Roep hulp in - Heb je het gevoel dat je vastloopt in de opvoeding van je kind? Dat je steeds tegen hetzelfde blijft aanlopen? Dat je je kind niet begrijpt? Aarzel niet om de hulp in te roepen van een professioneel hulpverlener. Zowel voor jezelf en je gezin, als voor je kind, is dit dan een belangrijke stap die écht voor verandering kan zorgen.
Meer tips?
In het boek Mijn kind is hoogsensitief van Linda T’Kindt en Ilse Van den Daele staat een massa tips, zowel voor ouders als voor leerkrachten.