Tips voor in de klas
10 tips voor leerkrachten
Je hebt een hoogsensitief kind in je klas, maar weet niet hoe je hem of haar kan helpen en ondersteunen. Hier vind je 10 tips voor leerkrachten om toe te passen in de klas.
1. Observeer met een open houding, zonder vooroordelen.
"Elke week kies ik in de klas twee kinderen op wie ik me meer focus. Die geef ik wat extra aandacht en ik observeer ze nauwkeuriger. Ik kijk hoe ze reageren op andere kinderen, hoe ze reageren bij welk soort opmerkingen, conflicten, toetsen, de rapportuitreiking. Op die manier leer ik die kinderen beter kennen, kan ik overprikkeling voorkomen en de evolutie van een kind beter volgen. Door bepaalde scores bij te houden, zie ik welke sprongen ze maken." – juf Sarah, 4e leerjaar
2. Creëer een prikkelarme ruimte.
HSK’s zijn snel overprikkeld. (bijvoobeeld door de drukte van hun klasgenootjes, de vele geluiden in de klas en de vele visuele prikkels door tekeningen of posters aan de muren). Dan krijgen ze moeite met hun concentratie. Dat betekent geenszins dat ze lui of ongemotiveerd zijn, integendeel, vaak hebben zij een sterk doorzettingsvermogen. Het maakt voor de leerling een wereld van verschil (zowel qua concentratie als prestaties) wanneer hij of zij rustig kan werken aan een opdracht in een meer prikkelarme omgeving (bv. minder lawaai, minder drukte) en daar ook voldoende tijd voor krijgt.
“Ik heb een hoekje achteraan in de klas gecreëerd met kussens, boeken en strips. Als een leerling zich even niet goed voelt, dan mag hij daar gaan zitten om tot rust te komen. Dat hoekje is al héél vaak gebruikt. Ik weet hoe belangrijk het is: ik heb immers zelf vaak de behoefte om me even terug te trekken.” – juf Carla, 2e leerjaar
3. Bespreek
Bespreek met de ouders van het kind en met collega’s hoe zij omgaan met de hoogsensitiviteit van de leerling. Zijn zij op de hoogte? Wat moeten ze weten? Bespreek aan welke concrete behoeften kan tegemoetgekomen worden door bepaalde aanpassingen in de klas of thuis. Ga na hoe het kind zich thuis gedraagt in vergelijking met op school: zijn er grote verschillen en wat is de mogelijke oorzaak van die verschillen?
Hoe bouw je ondersteuning in, zowel thuis als op school, om te zorgen dat het kind niet overprikkeld geraakt? Tips voor de communicatie met ouders vind je hier.
4. Structuur en routine
Zorg voor een duidelijke structuur en routine in je lessen. Dat is niet alleen goed voor HSK’s, maar ook voor alle andere leerlingen en voor jezelf. Maak duidelijk bij welk hoofdstuk je les hoort, waarom deze les belangrijk is en wat er moet gekend zijn. Zorg dat je (les)materiaal netjes en gestructureerd is, zo vindt iedereen zijn weg. Probeer altijd op dezelfde manier te werk te gaan, binnen één werkvorm.
5. Eigen tempo
Laat de leerling zo zelfstandig en ongestoord mogelijk en op eigen tempo werken. Druk zetten zorgt voor stress, wat op zijn beurt een extra prikkel is. Ondersteun hen in het zoeken naar hun eigen tempo en in het zelfstandig werken. Maak duidelijk dat je beschikbaar bent voor het beantwoorden van vragen en het oplossen van problemen, en geef de leerling de kans zelf naar je toe te komen. Dring jezelf niet op.
6. Laat ruimte voor fouten
Laat ruimte om fouten te maken, geef constructieve feedback en benadruk de kwaliteiten en talenten van de leerling. Ook deze tip is iets waar alle leerlingen baat bij hebben, niet enkel HSK’s. Voor een HSK is dit echter extra belangrijk, omdat ze gevoeliger zijn voor kritiek en gemakkelijker een negatief zelfbeeld ontwikkelen.
7. Beelddenkers
Besef dat hoogsensitieve kinderen beelddenkers zijn, terwijl de meeste mensen woorddenkers zijn. Maak gebruik van visuele hulpmiddelen zoals kleuren, pictogrammen, schema’s, mindmaps, video’s, afbeeldingen, foto’s, PowerPoint en Prezi in plaats van enkel teksten.
“Bij beelddenkers gaat de informatieverwerking een stuk sneller dan bij taaldenkers. Die laatsten denken eerst in woorden en logica, en pas daarna in beelden. Daardoor hebben deze leerlingen er meer baat bij dat eerst het ruimere kader wordt geschetst en pas daarna wordt overgegaan naar de onderdelen en details. Zo kan het als leerkracht bijvoorbeeld goed zijn om bij het begin van de les aan de leerlingen uit te leggen waar je naar toe wil (het doel van de les of het thema) en waarom ze dit leren.”
8. Maak ruimte voor creativiteit
Besef dat hoogsensitieve kinderen creatief en emotioneel intelligent zijn.
Maak ruimte en tijd voor creatieve, speelse opdrachten tijdens de lessen waarbij de kinderen hun emotionele intelligentie en creativiteit verder kunnen ontwikkelen.
9. Weet dat hoogsensitieve kinderen extra gevoelig voor stemmingen zijn.
Creëer een positieve sfeer tijdens de lessen en organiseer momenten waarbij één-op-één contact mogelijk is. HSK’s verkiezen meestal dit soort gesprekken en zullen op die manier minder snel overprikkeld geraken, dan tijdens groepsopdrachten/groepsgesprekken.
10. Weet dat elk hoogsensitief kind uniek is, net als alle andere kinderen.
Hoogsensitiviteit is een kenmerk dat bij 20% van de populatie voorkomt, maar dat bekent niet dat alle hoogsensitieve personen hetzelfde zijn. Wat werkt bij de één, werkt daarom niet noodzakelijk bij de ander. HSP is slechts één kenmerk van zijn of haar volledige persoonlijkheid. Daarom is open communicatie met de ouders, het schoolteam en – in eerste instantie – met de leerling zelf, een absolute must!